Tanie pokoje na wczasy

Powiat Kartuzy - Rezerwaty przyrody

08 November 2011r.

Zamkowa Góra. W odległości 3 km od Kartuz w stronę Rębo-szewa, po lewej stronie drogi wznosi się wzgórze o kształcie owalnym, o wysokości około 30 m ponad otoczenie i 222 m npm. Stoki wzniesienia są spadziste i strome. Szczyt płaski, przy czym na jego południowo-za-chodniej stronie znajduje się mokradło. Całe to wzniesienie o powierzchni ponad 9 ha porasta charakterystyczny dla pojezierza kaszubskiego las bukowy o cechach zespołu naturalnego, w wieku około 200 lat. Poszczególnie drzewa dochodzą do 30 m wysokości w pierśnicy (średnicy na wys. 1.30 m) około 1 m. Najbardziej okazałe buki zostały wycięte w czasie okupacji. W podszyciu występuje pojedyńczo jarzębina i lipa. Runo charakterystyczne dla lasu bukowego z elementami górskimi, jak żywiec cebulkowy, per-łówka jednokwiatowa, lędźwian skrzydlaty i zerwa kłosowa. Na szczycie, na mokradle występuje skrzyp leśny, narecznica samcza i zachył-kowa, tomka wonna, niecierpek pospolity, sit rozpierzchły i marzanka wonna. Z miejscem tym jest związana legenda o istnieniu w dawnych czasach na szczycie wzniesienia zamku, który miał się zapaść pod ziemię i dlatego powstało tam mokradło. Stare Modrzewie. W Nadleśnictwie Kartuzy, Leśnictwo Kiełpino. Oddział 213 d wydzitlono około 5 ha lasu mieszanego jako rezerwat przyrody. Rosną tam pojedynczo okazałe modrzewie dochodzące do 40 m wysokości. Pochodzenie modrzewi w tej okolicy nie jest dotychczas dokładnie wyjaśnione. Niektórzy tłumaczą występowanie różnych gatunków drzew w następujący sposób: W dawnych czasach każdy zakonnik przybywający do klasztoru w Kartuzach był zobowiązany do przyniesienia pewnej ilości nasion drzew a następnie do wysiania ich na terenach leśnych. Z czasem z nasion tych wyrosły drzewa, które nasionami swoimi obsiewały okoliczny teren. Jezioro Łąkie. Położone w odległości 3 km od Sianowa w zagłębieniu moreny, stanowi typ jeziora lobeliowego. Oprócz wartości naukowych jezioro Łąkie posiada duże walory krajobrazowe. Otoczone ze wszystkich stron lasem, podzielone jest drogą biegnącą z Kartuz do Sianowa. Dwie malowniczo położone wysepki po lewej stronie jadąc od Kartuz potęgują urok jeziora. Smolne Błoto. Pomiędzy Sianowem a Pomieczynem w miejscowości Sianowska Huta znajduje się torfowisko przejściowe Smolne Błoto. Torfowisko to było niegdyś typowym torfowiskiem wysokim. Obecnie, zapewne na skutek osuszenia, przechodzi w typ boru bagiennego z sosną i brzozą. W pokrywie, w miarę postępującego osuszania, wełnianka ustępuje bagnu zwyczajnemu, borówce bagiennej, wrzosowi i żurawinie. Dziś w rezerwacie o powierzchni 47.60 ha możemy jeszcze spotkać partie bagienne prawie bez drzew, występujące w południowej i środkowej części torfowiska, dalej partie bagienne z karłowatą sosną w wieku około 100 lat, w runie z wełnianka, wrzosem, bażyną, bagnem zwyczajnym, żurawiną, borówką, brusznicą i innymi oraz w części zachodniej partie boru świeżego z sosną i brzozą w wieku około 40 lat. W runie borówka czernica, wrzos, bażyna, trawy, paproć samcza, żurawina, borówka brusznica, a w wilgotniejszych miejscach wełnianka i mchy. Kurze Grzędy. Rezerwat o powierzchni około 83 ha obejmuje malowniczo położone jezioro Wielkie o powierzchni 8.10 ha i otaczający go las, rosnący na torfowisku z silnie rozwijającymi się zespołami torfowców. Na powierzchni wód jeziora miejscami występuje grążel, a przy brzegu niewielkie skupienie turzycy.Torfowisko na jeziorze Wielkim leży w oddziałach 133 R — 136 R Leśnictwa Mirachowo w Nadleśnictwie Mirachowo. Wśród poduszek torfowców, zalegających w przybrzeżnych partiach, występują także rośliny wyższe, np. obie wełnianki, żurawina, sporadycznie bagno zwyczajne. W miejscach nieco wyższych występuje bór sosnowy z bagnem zwyczajnym, typowym dla torfowisk przejściowych. Na wschodnim brzegu jeziora podany zespół zajmuje tylko wąski pas, duży natomiast obszar zajmuje utwór wysoko-torfowiskowy z karłowatą sosną, bez bagna. Częsty jest tam chrobotek reniferowy, a z roślin wyższych wełnianka pochwowa, rosiczka okrągłolistna, bażyna, żurawina i modrzewnica. Nazwa rezerwatu pochodzi od występujących tam głuszców, największych przedstawicieli* naszych ptaków łownych. Głuszec należy do rzędu kuraków i do rodziny kurakowatych. Dzięki gęstemu upierzeniu i bardzo skromnym wymaganiom co do żeru głuszec umie przystosować się do różnorodnego klimatu. Jednym z warunków bytowania tego ptaka jest żwir (grubsze kwarcowe ziarna piasku). Te ziarnka kwarcu, które znajdują się w muskularnym żołądku głuszca w ilości do 50 g, są mu potrzebne do "mielenia" pokarmu, który składa się z igliwia sosny, pędów i pączków różnych drzew, jagód i nasion leśnych krzewów i drzew. W okresie godowym kogut śpiewa z niezwykłą zapalczywością swoje pieśni miłosne i zwabia w ten sposób kury (samice). Przy wydawaniu niektórych tonów w czasie pieśni kogut rzeczywiście nic nie słyszy (stąd "głuchy jak głuszec"). Wykorzystują ten moment myśliwi i przybliżają się wówczas do tokującego głuszca, by w dogodnym momencie przerwać jego pieśń miłosną brutalnym hukiem strzału. Ostatnio głuszec stał się bardzo rzadkim mieszkańcem w pozostałych resztkach dawnych puszcz. Wymaga on spokoju, o który teraz coraz trudniej w lesie. Ginie ostatni trubadur leśny. O ile człowiek w najbliższym czasie nie zaopiekuje się nim troskliwie i nie stworzy mu odpowiednich warunków, zabraknie w kniei na wiosnę hejnału miłości. Przyroda poniesie znów dotkliwą stratę. Drugim gatunkiem, któremu warto kilka słów poświęcić, jest żuraw (rząd żurawie, rodzina żurawiowate). Ptak ten jest większy od bociana, upierzenie popielate, końce skrzydeł czarne. W czasie lotu szyję ma wyciągniętą jak bocian. Stado leci kluczem i wydaje głośne, charakterystyczne dźwięki, zwane klangorem. Żuraw żyje na rozległych bagnach, torfowiskach i wrzosowiskach, łąkach nad jeziorami, a nawet w wilgotnych, przerzedzonych lasach. Bardzo ciekawe są obyczaje żurawi. Znana jest czujność żurawi, wiele legend krąży wśród ludu na temat tańców i pląsów żurawi, zmiana na gnieździe w czasie wysiadywania jaj odbywa się z zachowaniem odpowiedniego ceremoniału, a wychowanie piskląt też zawiera wiele tajemnic. Prawdopodobnie samiec zabiera starsze pisklę i wychowuje osobno, matka zajmuje się wówczas młodszym o 2 do 3 dni pisklęciem i dopiero po kilku tygodniach łączy się cała rodzina. Przemawia za tym fakt, że pisklęta w pierwszych tygodniach są względem siebie bardzo wrogie. Starsze napada na młodsze, kiedy tylko ma ku temu sposobność. Żurawie odlatują od nas we wrześniu lub październiku do środkowej Afryki (nad Biały Nil). Wracają zwykle w marcu lub w pierwszych dniach kwietnia. Żuraw uchodzi za ptaka bardzo mądrego. Młode oswajają się łatwo, są towarzyskie i dobrze pilnują podwórka. Ze względu na zanikanie tego okazałego plaka, żuraw został objęty ochroną gatunkową. Jezioro Turzycowe. W odległości 200 m od zachodniej granicy rezerwatu "Kurze Grzędy" przy linii oddziałowej pomiędzy oddziałami 121 i 137 Leśnictwa Mirachowo w Nadleśnictwie Mirachowo znajduje się maleńki (0.30 ha) rezerwat przyrody, Jezioro Turzycowe, utworzony dla zachowania bardzo rzadkiego stanowiska turzycy skąpokwiatowej (Carex pauciflora) w jego naturalnym środowisku. Lubygość. Rezerwat tworzą piękne drzewostany mieszane, otaczające jezioro Lubygość, jedno z najbardziej malowniczo położonych jezior wśród wzniesień morenowych Pojezierza Kaszubskiego. W skład rezerwatu o pow. 70 ha wchodzą następujące oddziały, względnie ich pewne części: 65, 66, 78, 79, 81, 82 należące do Leśnictwa Mirachowo (Nadleśnictwo Mirachowo). W północnej części występuje okazały drzewostan dębowo-bukowy w' wieku około 180 lat. W południowej zaś części rośnie drzewostaii nieco młodszy (około 140 lat) i w innym składzie gatunkowym. Występuje tam przede wszystkim sosna, a następnie buk i dąb, pojedyńczo brzoza. Odmienny od wymienionych dotychczas drzewostan znajduje się w południowo-zachodniej części rezerwatu. Rosną tam 120-letnie olchy wraz ze 160-letnimi bukami, 170-letnimi dębami i 100-letnimi brzozami. W runie występują charakterystyczne dla każdego drzewostanu rośliny. Na wyróżnienie zasługuje widłak wroniec. Nad brzegiem jeziora biegnie droga leśna, którą napewno można zaliczyć do najpiękniejszych szlaków jeziorno-leśnych. Nazwa rezerwatu wg. legendy ma pochodzić od zawołania urodziwej córki rybaka, która mieszkała dawniej nad tym jeziorem, do młodego wędrowca, gdy odchodził do swoich rodziców, by zawiadomić ich o tym, że znalazł dla siebie przyszłą towarzyszkę życia. "Bywaj luby gościu". Echo leśne odpowiedziało "Lubygość". Zapatrzona w ton jeziora młoda rybaczka rzekła do ojca: "Niech to jezioro nazywa się Lubygość". I tak już zostało. Lechicka Szczelina. Idąc od jeziora Lubygość w kierunku północno-wschodnim około 800 m dochodzimy do wspaniałego punktu widokowego, zwanego "Lechicką Szczeliną", znajdującego się kilkadziesiąt metrów powyżej jeziorka Kocienko i jeziora Potęgowskiego. Oba te jeziora, otoczone pięknym lasem mieszanym z przewagą buka, wyznaczają główny kierunek widokowy. W pogodne dni, przy dobrej widoczności, można przez lornetkę dojrzeć miasto Lębork, oddalone około 30 km od tego miejsca. Słowami trudno wyrazić urok "Lechickiej Szczeliny". Tak pięknego widoku rozlegających się w dali wód jezior Potęgowskiego i Junno, obramowanych łagodnie wznoszącymi się, zalesionymi zboczami — nie zapomina się nigdy. Jezioro Kamienne. W odległości około 1 km w kierunku zachodnim od wsi Nowa Huta w gromadzie Mirachowo istnieje jeszcze'jeden rezerwat przyrody — Jezioro Kamienne, o powierzchni 15.30 ha. Na brzegu jeziora leży olbrzymi głaz narzutowy, zwany Wielkim lub Diabelskim Kamieniem, uznany jako pomnik przyrody (obwód 17 m, długość 5 m, szerokość 4.80 m). Jezioro Kamienne nazwę swoją przyjęło zapewne od tego głazu. Otoczone prawie ze wszystkich stron lasem, stanowi piękny element w tamtejszym krajobrazie. Jezioro to znane jest też pod mianem Switezi Mirachowskiej, gdyż występuje w nim roślinność podobna do roślinności prawdziwej Świtezi (lobelia jeziorna, poryblin jeziorny i inne charakterystyczne dla jeziora lobeliowego), a piękno jego położenia przypomina mickiewiczowską balladę. Wokół jeziora i leżącego na brzegu Diabelskiego Kamienia krążą różne legendy. Jedna z nich stara się wyjaśnić pochodzenie tego głazu. Otóż przed kilkuset laty nad brzegiem jeziora mieszkał gospodarz z dzielną i sprytną żoną. Chcąc wyjechać ze swojej zagrody do miasta, Kaszubowski (tak się nazywał ten gospodarz), musiał obchodzić lub objeżdżać prawie pół jeziora. Gdy sprzykrzyła mu się ta okrężna droga, zawarł z diabłem umowę, że w zamian za jego duszę diabeł wybuduje mu w ciągu jednej nocy most z kamienia przez jezioro. Gdy słońce zaszło diabeł zabrał się raźno do dzieła. Znosił większe i mniejsze kamienie i wrzucał do jeziora z jednej i drugiej strony. Most był prawie gotowy. Żeby połączyć oba kamienne nasypy poszedł po ten największy głaz. Gdy żona gospodarza zobaczyła że mąż zakład przegrywa, zapaliła szybko latarkę i postawiła ja w kurniku. Kogut myślał, że to już świta i zapiał w momencie, gdy diabeł doszedł już z głazem do brzegu jeziora. Na głos koguta cisnął diabeł ze złością kamień i odszedł z kwitkiem. Od tych kamieni, które znajdują się w jeziorze, jezioro to otrzymało nazwę Kamienne. Niepoczołowicki Las. W skład rezerwatu wchodzi oddział 88 pododdział C Leśnictwa Niepoczołowice w Nadleśnictwie Mirachowo. Rezerwat o powierzchni 17.86 ha ma na celu ochronę pięknego fragmentu boru mieszanego o cechach pierwotnych. W okazałym drzewostanie występuje sosna, dąb, brzoza i buk w wieku około 180 lat. W podrostach spotyka się pojedyńczo świerka i sporadycznie buka, dąb i brzozę w wieku około 30 lat. Runo charakterystyczne dla boru świeżego. Staniszewskie Błoto. Tereny należące obecnie do rezerwatu, tj. oddziały: 208—211, 228—229 w Leśnictwie Cieszenie, Nadleśnictwo Mirachowo, o pow. 43.82 ha, stanowią torfowisko chronione od 1916 r. Duży udział gatunków borowych występujących na tym torfowisku wskazuje na to, że zbiorowisko roślin porastających "Staniszewskie Błoto" stanowi obecnie formę pośrednią, przejściową między torfowiskiem wysokim a zespołami borowymi. Znaczny udział sosny jest niewątpliwie wynikiem osuszenia trwającego już kilkadziesiąt lat. Gęsta sieć rowów odwadniających spowodowała zmianę pierwotnego charakteru torfowiska. Pierwotny charakter torfowiska zachował się stosunkowo najlepiej w północnej części rezerwatu, gdzie warstwa torfu sięga do 10 m. Rosną tam karłowate sosenki, pokrywające dość zwarcie całe torfowisko. Do elementów budujących torfowisko, oprócz obficie występujących różnych gatunków torfowców, należą: wełnianka pochwowa, sit, wrzos, modrzewnica, żurawina, rosiczka okrągłolistna i bażyna. Pozostałe partie torfowiska porośnięte są sosną nieco wyższą, tj. około 10 m, w wieku 80—100 lat. Sporadycznie występuje brzoza. W runie, oprócz wymienionych już gatunków, zjawiają się bagno zwyczajne i borówki. W zachodniej części torfowiska występuje wrzosiec bagienny — jeden z naszych najbardziej charakterystycznych przedstawicieli elementu atlantyckiego we florze Polski. Dawniej w rezerwacie miały swoje ostoje głuszce. Rezerwat znajduje się w odległości 3 km na południe od Mira-chowa, przy drodze Mirachowo—Miechucino, koło b. leśniczówki Sta-niszewo. Szczyt Wieżyca. Piękny las bukowy w wieku około 140 lat, porastający stoki najwyższego na Pomorzu szczytu — Wieżycy (328.6 m npm), został uznany jako rezerwat przyrody. Na szczycie znajduje się wieża przeciwpożarowa. Dolne kondygnacje tej wieży są wykorzystywane jako punkty widokowe. Kilkadziesiąt metrów w kierunku północnym od wieży jest naturalny punkt widokowy, skąd rozlega się wspaniały widok na jezioro. Rezerwat należy do Nadleśnictwa Wieżyca, Leśnictwa Drozdowo i obejmuje ponad 26 ha lasu (oddziały 102, 105). Ostrzycki Las. Inny fragment ładnego lasu bukowego w wieku około 130 lat, rosnącego nad zachodnim brzegiem jeziora Ostrzyckiego, jednego z najbardziej uroczych jezior na Pojezierzu Kaszubskim, został objęty również ochroną. W skład rezerwatu wchodzi oddział 97, poddział a, w leśnictwie Ostrzyce, Nadleśnictwo Wieżyca, o pow. 16.79 ha. Rezerwat tworzy piękny las bukowy, który należy do typu buczyny pomorskiej, wyróżniającej się brakiem podszycia. W runie występuje m.in. perłówka jednokwiatowa, żywiec cebulkowy, przetacznik górski, marzanka wonna oraz storczyki: gnieźnik gniazdosz, żłobik koralkowaty i obuwik pospolity. Mimo, że nazwa tego ostatniego storczyka brzmi "pospolity", dziś należy on do wielkiej rzadkości, gdyż ze względu na piękny i oryginalny kwiat został prawie zupełnie wyniszczony przez turystów i zawodowych handlarzy. Zasługuje na specjalną ochronę. Mściszewice. W odległości 1 km w kierunku zachodnim od miejscowości Mściszewice zachowało się duże skupienie głazów narzutowych (część bałtyckiej moreny czołowej). Mimo pewnego zniszczenia przez wybranie dość dużej ilości głazów w czasie wojny, zabytek dziś jeszcze zasługuje na specjalną uwagę. Staranną opiekę nad tym obiektem sprawuje kierownik szkoły w Mściszewicach. Kręgi Kamienne nad jeziorem Długim. Na południe od Mściszewic znajduje się miejscowość Węsiory, położona przy drodze Sulęczyno—Kartuzy. Idąc z Węsior w dalszym ciągu w kierunku południowym dochodzimy do jeziora Długiego. Około 0.5 km od jego zachodniego knańca, na północnym brzegu znajdują się w lesie kręgi kamienne, rozmieszczone w pewnym układzie. Ostatnio kręgami tymi zainteresowali się archeolodzy i przeprowadzają tam szczegółowe badania. Nad samym jeziorem odnaleziono liczne groby prasłowiańskie. Według wstępnej oceny cała osada prasłowiańska znajdowała się na południowym brzegu jeziora, a zmarłych przewożono łodziami przez jezioro i chowano na północnym brzegu, by uniemożliwić im powrót do żyjących. Sprawa kręgów nie została jeszcze należycie wyjaśniona, podobnie zresztą jak sprawa bardziej znanych kręgów w Odrach. Jar Raduni. Do najpiękniejszych zakątków Pojezierza Kaszubskiego należy znany chyba wszystkim Jar Raduni. Najładniejszy odcinek rzeki znajduje się na terenie lasów państwowych w Leśnictwie Babi Dół i Patoka, należących do Nadleśnictwa Skrzeszewo. Na przestrzeni kilku kilometrów płynie wartko Radunia, wijąc się malowniczo w głębokim jarze o stromych, a miejscami nawet urwistych ścianach, porośniętych lasem mieszanym w wieku od 80— —120 1. Panującym gatunkiem drzew jest sosna z większą lub mniejszą domieszką buka, dębu, brzozy i osiki. Pojedyńczo występuje jesion, wiąz i lipa. W runie oprócz typowych roślin można spotkać rośliny chronione: wawrzynek wilczełyko, lilię złotogłów, widłak i storczyki. Brzegi jaru nie wszędzie są w jednakowej odległości od rzeki. Miejscami zbliżają się do niej, a miejscami oddalają, i to nawet dość znacznie, tworząc nad brzegami mniejsze lub większe łąki. Łąki te w okresie lata, gdy są w pełni kwiecia, dodają jeszcze uroku jarowi. Dojazd do rezerwatu najdogodniejszy koleją lub PKS do miejscowości Babi Dół. Wędrówka Jarem Raduni nie jest zbyt łatwa, gdyż strumyki stanowiące dopływy Raduni wyżłobiły poprzeczne jary, które trzeba pokonywać, lub bardzo daleko obchodzić. Pomniki przyrody Kartuski Jesion. W mieście Kartuzy przy ul. Ks. Ściegiennego wiodącej do jeziora Klasztornego, za budynkiem szkolnym, po przeciwnej stronie ulicy, rośnie 500 letni jesion o niezwykle rozrośniętej szyi korzeniowej. Drzewo to zostało zniszczone w czasie II wojny światowej (odstrzelona korona drzewa i opalony z jednej strony pień). Po kilku latach drzewo wypuściło odroślą, które w lecie osłaniają jego zniszczony pień. Zabytkowa Lipa. Przy szosie Kartuzy—Lębork, na wysokości katolickiego cmentarza w Kartuzach, rośnie lipa w wieku około 300 lat. Pień jest wewnątrz wypróchniały, ale zewnątrz zdrowy. Ze względu na małą trwałość drewna lipowego nie przewiduje się plombowania tego drzewa. Kamień Diabelski Pęknięty albo Wielki. Ten pomnik przyrody został opisany przy rezerwacie przyrody "Jezioro Kamienne" (patrz str....). Przed kilku laty uczestnicy wycieczki pracowników Przedsiębiorstwa "Dalmor" zniszczyli ten głaz, ryjąc na nim napis "Dalmor". Mirachowska Lipa. W ogrodzie Nadleśnictwa Mirachowo, w miejscowości Mirachowo znajduje się okazała lipa (obwód 4 m, wysokość 24 m). Kamień Jastrzębiej Góry. Na zboczu przy północnym brzegu jeziora Ostrzyckiego przed Jastrzębską Górą w odległości około 200 m od drogi Ostrzyce—Brodnica Dolna leży głaz narzutowy (gnejs biotytowy) o wylmiarach: obwód 6,70 m, wysokość ponad ziemią 1,30 m. Głaz jest pokryty licznymi porostami. Ostrzycki Kamień. Po drugiej stronie jeziora Ostrzyckiego, tj. przy południowym brzegu, mniej więcej na wysokości wysepki z zabudowaniami rybaka, leży w ltsie w zachodniej części oddziału 91 b Leśnictwa Ostrzyce (Nadleśnictwo Wieżyca) głaz o obwodzie 8,80 m i wysokości 1,8 m. Brodnicki Kamień. Przy szosie z Brodnicy Górnej do Klukowskiej Huty, w odległości 1,5 km po lewej stronie znajduje się głaz narzutowy, odkopany w czasie budowy szosy w 1869 r. Głaz (gnejs muskowitowy z dość dużą domieszką granitu) ma obwód 11,20 m i wysokość 2,5 m. Jakkolwiek został odgrzebany z ziemi, należy do zabytków przyrody i jako taki jest objęty ochroną. Na głazie widoczne są ślady napisu i oznaczenie wzniesienia 209,4 m npm. Brama Kaszubska. Taką nazwę otrzymał piękny leśny wąwóz, którym biegnie szosa z Kartuz do Sulęczyna, przed jeziorem Raduńskim. Łosienicki Kamień. W kierunku zachodnim od wsi Stare Łosienice w pobliżu jeziora Łosieńskiego w łuku moreny czołowej leży okazały głaz o wymiarach: 15.5 m, wysokość 2 m. Jego łagodnie opadające ściany porastają mchy. Pozostałe pomniki przyrody są ujęte w szczegółowym zestawieniu na końcu wydawnictwa.