Tanie pokoje na wczasy

Pomorze za czasów Świętopełka

13 June 2012r.

Świętopełk II zapisał się w historii Pomorza Wschodniego nie tylko jako dobry gospodarz, ale również jako wybitny wojownik i utalentowany polityk. Przede wszystkim usamodzielnił on swą dzielnicę zrzucając zwierzchność Piastów. Wykorzystał w tym celu śmierć księcia krakowskiego Leszka Białego w 1227 r. w Gąsawie. Należy tu nadmienić, że znane oskarżenie Świętopełka II o zamordowanie seniora obecnie historycy podważają. Następnie Świętopełk II opanował Słupsk i Sławno, sięgnął po Nakło i Krajnę, usiłując zarazem usadowić się w Prusach. Przede wszystkim jednak był on pierwszym, który zrozumiał niebezpieczeństwo grożące ze strony sprowadzonych na ziemię chełmińską w 1230 r. Krzyżaków. Wielokrotnie też, w latach 1242—1253, podejmuje z nimi walki, mając między innymi przeciwko sobie po stronie Krzyżaków swoich braci. W wojnach z Zakonem Świętopełk II wykazuje się niemałymi umiejętnościami, nie tylko jako wódz, ale również jako polityk nie ustępujący Krzyżakom w dyplomacji na forum papieskim. Mimo wojen czasy Świętopełka II były też okresem pomyślności i potęgi Pomorza. Jako gospodarz Świętopełk sprawuje w swym państwie władzę za pośrednictwem urzędników osadzanych w kasztelaniach, które z kolei składały się z ziem. Według Władysława Łęgi z piętnastu kasztelanii trzy miały swe ośrodki na obszarze, który szczególnie nas interesuje, tj. na Pojezierzu Kaszubskim w Chmielnie, Goręczynie i Garczynie. Za czasów Świętopełka silną warstwę tworzą już również rycerze posiadający majątki rodowe lub nadane im przez poprzedników księcia. Sam Świętopełk osiedla ponadto w dzisiejszym powiecie kartuskim rycerzy wypieranych z Pomorza Zachodniego przez Niemców. Z rycerzy częściowo wywodzi się późniejsza szlachta kaszubska. Inna ważna warstwa w państwie Świętopełka II — chłopi — tworzy społeczność wsi zorganizowanych na prawie polskim (według W. Łęgi z czterema zaledwie wyjątkami). Również cała administracja, wojskowość, sądownictwo, skarbowość w państwie pomorskim oparta jest na polskich zasadach. Mimo niezależności politycznej na Pomorzu Gdańskim istnieje więc świadomość wspólnoty polskiej. Pomorze, niechętne Niemcom i nienawidzące Krzyżaków, zachowuje jednolity charakter słowiański. Świętopełk II zmarł 10 stycznia 1266 r. w Gdańsku i pochowany został obok swych przodków w Oliwie. Dziedzictwo pomorskie pozostawił dwom synom: Warcisławowi i Mszczujowi II, pierwszego osadzając w Gdańsku, drugiego w Świeciu. Niestety, zaraz po jego śmierci bracia podjęli walkę o władzę zwierzchnią w kraju, szukając sojuszników: Warcisław — na wschodzie, w państwie Krzyżaków i na Kujawach, Mszczuj — na zachodzie, uznając się przejściowo lennikiem Brandenburczyków, którzy w 1271 r. opanowują Gdańsk. Dopiero dzięki pomocy księcia wielkopolskiego Bolesława Pobożnego Mszczuj II odpiera niebezpieczeństwo niemieckie, przy czym Wielkopolska udziela mu także poparcia w sporach z Krzyżakami. W tej sytuacji, a zarazem wobec braku potomka męskiego książę pomorski za życia jeszcze, w 1282 r., darowuje Pomorze swemu siostrzeńcowi — księciu Wielkopolskiemu Przemysłowi II. Kiedy Mszczuj II umiera, Przemysł II obejmuje w 1294 r. schedę, a w rok później — swą koronacją na króla polskiego — włącza Pomorze Wschodnie w skład państwa polskiego. Zapis Mszczuja II nie zdołał jednak jeszcze ustabilizować losów Pomorza. Wkrótce bowiem, w 1296 r., Przemysł II zostaje zamordowany w Rogoźnie, a jego następca, Władysław Łokietek, przejściowo tylko zajmuje dzielnicę pomorską. Następnie namiestnikiem zostaje Piotr Święcą — z ramienia Wacława II, króla czeskiego, który między innymi przy poparciu pomorskiego rodu Święców sięga po koronę polską. Gdy ponownie powraca Łokietek, możnowładcy pomorscy wzywają przeciwko niemu Brandenburczyków, znowu w 1307 r. oblegających Gdańsk. Wtedy dowódca gdańskiej załogi, za zgodą Łokietka, prosi o pomoc Krzyżaków, którzy też udzielają jej, ale po zdradzieckim zajęciu grodu nie chcą już zeń ustąpić. Osadziwszy się w 1308 r. w Gdańsku, w rok później po zaciętych walkach Krzyżacy opanowują całe Pomorze Gdańskie, z wyjątkiem Słupska i Sławna, które zatrzymują margrabiowie brandenburscy. Rozpoczyna się okres krzyżackiego zaboru na Pomorzu Gdańskim, który zahamowując proces jednoczenia ziem polskich przyczynia się jednak zarazem do ostatecznego utrwalenia świadomości wspólnej więzi narodowej Pomorzan z mieszkańcami innych dzielnic Polski. Między innymi nie bez znaczenia jest tu fakt, że wielu rycerzy z Pomorza Gdańskiego chroni się na Kujawach, w Wielkopolsce i na Mazowszu, jak i to, że wiele majątków kościelnych diecezji włocławskiej obejmującej całe Pomorze Gdańskie teraz, po zaborze krzyżackim, jest pod obcą władzą. Władysław Łokietek nie uznaje zaboru Pomorza. Bezpośrednio po koronacji (1320 r.) wytacza proces Krzyżakom w kurii papieskiej, który wygrywa. Ani ten wyrok, ani kolejny analogiczny, uzyskany w wyniku drugiego procesu przez Kazimierza Wielkiego, nie zostaje wykonany. W 1343 r. Kazimierz Wielki na mocy pokoju w Kaliszu formalnie odstępuje koniec końców Pomorze Krzyżakom, jako "jałmużnę", mimo traktatu nadal zresztą posługując się tytułem "pana i władcy ziemi pomorskiej".

wczasy, kaszuby, pomorze