Tanie pokoje na wczasy

Próby Odzyskania Pomorza w Drugiej Połowie XIV wieku

27 August 2013r.

Próby Odzyskania Pomorza w Drugiej Połowie XIV wieku Mimo solennych obietnic złożonych w dokumentach traktatowych z r. 1343 Kazimierz Wielki nie zaprzestał używać tytułu „pana i władcy ziemi pomorskiej". Zawarcie pokoju kaliskiego z Krzyżakami nie oznarżało więc całkowitego zaniechania aktywność! polityki polskiej. LiCZąc sie z nowym układem sił tak wewnątrz, jak i na zewnątrz kraju, zmie_ niły się tylko formy jej działania na tym odcinku. Trzydzieści przeszło lat zapasów zbrojnych i dyplomatycznych pokazało, że bezpośrednie uderzenie na Krzyżaków nie daje rezultatów. Wobec tego strona polska przeszła obecnie do zorganizowania swego zaplecza gospodarczego i po_ litycznego. Organizacja zaplecza gospodarczego wymagała większego czasokresu i z istoty rzeczy nie mogła dać szybkich rezultatów, natomiast organizacja zaplecza politycznego postępowała sprężyście i już w XIV w. zmieniła sytuację międzynarodową państwa krzyżackiego i polskiego w sposób radykalny. Przed r. 1343 głównym sojusznikiem Polski w walce z Krzyżakami były Węgry. Po stronie przeciwnej stały na przemian Czechy i przeróżne państwa niemieckie, zwłaszcza Brandenburgia, która po wymarciu wrogiej dynastii askańskiej (1320) prze_ szła w ręce bawarskich Wittelsbachów (1321). Podjęte w r. 1340 próby opanowania Rusi włodzimiersko-halickiej doprowadziły Polskę najpierw do konfliktu, a następnie do zawarcia kompromisu z Litwą, którego rezultatem była unia polsko-litewska z r. 1386 69. Kompromis polsko-litew- -ski w sprawie ruskiej miał jednak na względzie pozytywny cel: wspólną walkę z państwem krzyżackim. Cel ten na wiele lat scementował związki polsko-litewskie, pozbawione głębszej wspólnoty ekonomicznej, a tym bardziej ideologicznej. Mimo wielkiego wzmocnienia potencjału militarnego państwa polsko-litewskiego trzeba było aż 25 lat wzajemnej współpracy, zanim zdołano na polach Grunwaldu dowieść jej skuteczności. Polityka panów małopolskich ze schyłku XIV w. wiąże się zatem w jeden ciąg z koncepcjami Władysława Łokietka, który w znacznie trudniejszych warunkach terytorialnych realizował ten sam punkt widzenia już w r. 1325. W tym systemie „okrążania" państwa krzyżackiego ważną rolę odgrywały księstwa Pomorza zachodniego: wołogojskie i szczecińskie, sąsiadujące z Krzyżakami i Brandenburczykami70. Kślążąt pomorskich, od dawna zmagających się z nawałą brandenburską, interesowały wszystkie sojusze skierowane przeciwko margrabiom. W tym celu łączyli się oni 69 Obszerniej H. Łowmiański, Uwagi w sprawie podłoża społecznego i gospodarczego unii jagiellońskiej, „Księga pamiątkowa ku uczczeniu 400 rocznicy wydania pierwszego Statutu Litewskiego", Wilno 1934; tenże, Wcielenie Litwy do Polski w 1386 r„ „Ateneum Wileńskie", 1937, 12, s. 36 i n.; O roli agresji zewnętrznej ze strony Krzyżaków w stosunkach polsko-litewskich H. Łowmiański, Agresja zakonu krzyżackiego na Litwę w wiekach XII—XV, „Przegl. Hist.", 1954, t. XLV, i n.. Nowogrodzki, Pomorze zachodnie a Polska w latach 1323—1370, „Rocznik Gdański", 1937, 9/10, s. 2 i n.; J. Mitkowski, Pomorze zachodnie w stosunku do Polski, Poznań 1946, s 88 i n.j K. Maleczyński, Polska i Pomorze zachodnie w walce z Niemcami w wieku XIV i XV, Gdańsk 1946, s. 14 i n. will zas swoją ofertę w r. 1337 w Poznaniu i w r. 1348. W konflikcie olsko-krzyzackim trzymali się początkowo z daleka. Dopiero w , 13 3 (23. II) w przeddzień układów kaliskich trzej ówcześni książęta Pomorza zachodniego - Barnim, Bogusław i Warcisław zawarli w Poznaniu układ o przyjaźni z królem Kazimierzem, zobowiązując się „wiernie przy nim stać i służyć mu radą i pomocą życzliwą, z 400 dobrymi ludźmi opa trzonymi w hełmy--jak gdyby ojcu przeciw któremukolwiek człowiekowi albo osobie, a zwłaszcza pfzeciw Krzyżakom zakonu niemieckiego" n. Przyjaźń polityczna została umocniona małżeństwfem księcia słupskiego Bogusława z córką Kazimierza Elżbietą. Od tej chwili Pomorze zachodnie odgrywa coraz większą rolę w rr>7 grywkach dyplomatycznych przeciwko Krzyżakom lub Brandenburczy. kom. Jak można sądzić z pośrednich wiadomości źródłowych, Polskę żywo nurtowała myśl, że ziemie Pomorza zachodniego są częścią ,(Krói lestwa Polskiego" 72. Dowodem przynależności była wysuwana, ale przez duchowieństwo pomorskie zaprzeczana, zależność diecezji kamieńskiej od metropolii gnieźnieńskiej. W sprawie tej toczyły się procesy przed trybunałem papieskim i przed sędziami specjalnie powołanymi do jej rozpatrzenia w latach 1345—1349 i 1370—1380 73. Skończyły się one ostatecznie odrzuceniem pretensji Gniezna. Niemniej procesy te odegrały pewną rolę w podtrzymywaniu ideologii zjednoczeniowej. Równocześnie realizowano w Polsce myśl silniejszego powiązania dynastii pomorskiej i piastowskiej dalszymi węzłami rodzinnymi. Kazimierz przeznaczył księcia Kazimierza, syna córki swej Elżbiety i księcia Pomorza słupskiego Bogusława, na jednego z swych następców. W r. 1360 wnuk ten został ożeniony z Kenną, córką księcia litewskiego Olgierda, a po jej śmierci w r. 1368 z Małgorzatą, córką księcia mazowieckiego Siemowita, który był pretendentem do tronu królewskiego. W tym samym roku tenże Kazimierz (Kaźko) został adoptowany przez Kazimierza i wyposażony Ziemią Łęczycko-Sieradzką. W testamencie swym Kazimierz zapisał mu ponadto Ziemię Kujawską i Dobrzyńską. Dominium Kaźka, obejmujące poza tym Pomorze słupskie, doprowadzało więc granice Polski aż do Bałtyku. Ludwik węgierski, następca Kazimierza, znacznie je okroił zostawiając przy księciu słupskim tylko Ziemię Dobrzyńską i Bydgoskiej' rychła śmierć Kaźka (1377) nie pozwoliła dokonać akcji zjednoczenia Pomorza słupskiego z Polską 74. Bracia Kaźka utrzymywali jednak z Polską nadal żywe kontakty. W r. 1390 w Pyzdrach po okresie przejściowego oziębienia stosunków, spowodowanego odmową oddania spuścizny po Kaźku, bracia jego Warcisław, Bogusław i Barnim złożyli hołd lenny ^adysławowi Jagielle- Przy tej okazji odnowili oni dawniejszy akt 0 przyjaźm skierowany przeciw Krzyżakom. Dopiero po zwycięskie bitwie pod Grunwaldem książęta słupscy związali się z Polską prze^ Krzyżakom. Odtąd systematycznie są oni wymieniani jako sojusznicy królewscy wspólnie zawierający układy pokojowe z Krzyżakami aż dl pokoju toruńskiego włącznie. Biorąc za podstawę akt pyzdrski z 'r 1390 należy ich uwazac za lenników Korony Polskiej, jakkolwiek związek ten był bardzo luźny i me był ze strony Polski zbyt pilnie przestrzegany". Już w r. 1325 w przymierzu zawartym z książętami zachodniopomorskimi kancelaria polska wyraźnie sformułowała myśl rozszerzenia akcji zjednoczeniowej na ziemie zagrabione ongiś Polsce przez margrabiów brandenburskich. Władysław Łokietek, jako król Polski, zastrzegał że wszystkie ziemie Marchii położone na wschód od rzeki Drawy wracają pod nasze panowanie" 77. Ziemie rozciągające się na zachód od'tej rzeki odstępował książętom pomorskim. Brandenburgia ówczesna, trawiona wewnętrznymi walkami i eksploatowana przez książąt niemieckich na przemian poddających ją sobie, stanowiła punkt wyjścia dla całej wschodniej polityki Niemiec. Obojętnie, czy utrzymywali się w niej przy władzy margrabiowie z rodu Wittelsbachów czy też Luksemburgów w połączeniu z Krzyzakami stanowiła ona bezpośrednie zagrożenie dla północnych dzielnic Polski. Przez ziemie Marchii płynęły nieustannie posiłki dla Krzyżaków: wojskowe, robocze (chłopskie i'rzemieślnicze) pieniężne i towarowe. Przeciąć ten strumień posiłków było tedy nie tylko nakazem polityki zjednoczeniowej, lecz także militarnej W miarę pogłębiania się przyjaźni z książętami zachodniopomorskimi. Najszybciej to nowe pokolenie działaczy gospodarczych i mężów stanu dojrzewało na terenie Małopolski. Koło r. 1360 miasta polskie podjęły starania o nawiązanie bezpośredniego kontaktu z miastami hanzeatyckimi. W liście do miasta Roztoki z r. 1360 Kazimierz zachęcając tamtejszych kupców do handlu zapewniał, że towary ich wywiezione na Ruś i do Tatarów korzystać będą w Polsce z pełnej ochrony. Szczególną aktywność w tym kierunku rozwinęli kupcy krakowscy, docierając ze swoim towarem poprzez Gdańsk aż do Flandrii i Anglii. W handlu bałtyckim uczestniczyły też pomniejsze miasta mazowieckie, wielkopolskie, a zwłaszcza kujawskie (np. Bydgoszcz, Solec). Korzyści z tego handlu starał się przechwycić Toruń obdarzony w r. 1403 prawem składu88. Związki te zaczęły się psuć dopiero u schyłku XIV w. z powodu naprężonych stosunków politycznych między Polską i Litwą a Krzyżakami. W r. 1390, na mocy układu książąt Pomorza zachodniego z Polską, szlak handlowy z Węgier został skierowany do Szczecina. Akcja ta spotkała się z ostrym przeciwdziałaniem zakonu krzyżackiego, który w interesie miast pruskich porozumiewał się w tej sprawie z miastami środkowoniemiecki-mi i usiłował przeciągnąć książąt pomorskich na swoją stronę, co mu się na pewien czas udało 89. Krzyżacy dysponując dużymi zasobami finansowymi pożyczali książętom pomorskim pieniądze i werbowali rycerstwo z Pomorza i Marchii do swoich szeregów. Ale z drugiej strony wewnętrzny rozwój miast pruskich coraz więcej uzależniony był od możliwości eksportu towarów do ziem centralnej Polski i importu stąd surowca 90. Gospodarka towarowo-pieniężna wzmocniła również stan rycerski, głównie w Ziemi Chełmińskiej. Mimo prób osadzania na Pomorzu rycerzy niemieckich jedynie na terenie Prus właściwych przybysze niemieccy odgrywali pewną rolę; na pozostałych obszarach przewaga żywiołu polskiego była niewątpliwa. Wzmocnienie jego bazy ekonomicznej, przy równoczesnym kryzysie finansowym Zakonu, podniosło znaczenie polityczne ujarzmionej ludności. W drugiej połowie XIV w. wzrosło również znaczenie miast pruskich. Wprawdzie charakter ludności miejskiej był bardzo mieszany i w znacznej mierze pod względem narodowościowym obcy, to jednak sprzeczności ekonomiczne między nią a Zakonem były silniejsze niż na wsi.

wczasy, historia, atrakcje, przyroda, wakacje, pomorze, Pomorzanie, Książeta Pomorscy, Wypoczynek, Zabytki Pomorskie