Tanie pokoje na wczasy

Kaszuby za czasów saskich

13 June 2012r.

Czasy saskie nie są dla Kaszub pomyślniejsze niż dla innych ziem polskich, przy czym dodatkowo klęskę najazdu obcych wojsk na Kaszuby sprowadza opowiedzenie się Pomorza wraz z Gdańskiem po stronie Stanisława Leszczyńskiego. Wreszcie czasy Stanisława Augusta przynoszą próby reform, ale i nowe walki wewnętrzne, w których konfederacja barska ma na Pomorzu swoich zwolenników. W owym okresie głośne też staje się — protestem na sejmie w 1768 r. — nazwisko Józefa Wybickieg o, późniejszego twórcy naszego hymnu narodowego, który pochodził właśnie z Pojezierza Kaszubskiego, z Bę-domina pod Kościerzyną. Józef Wybicki jest też jednym z tych, którzy po pierwszym rozbiorze w 1772 r. nie mogąc się pogodzić z rządami pruskimi opuszczają licznie Pomorze. Władze pruskie od początku zaczynają konsekwentnie germanizować ziemie pomorskie. Przyśpieszony proces germanizacji obejmuje przede wszystkim wyższe warstwy szlachty i mieszczaństwa. Natomiast wobec ludności wiejskiej zaborca stosuje metody rugowania z ziemi, na której osadza osiedleńców niemieckich. Równocześnie jednak rozbiory wpływają na ożywienie społeczno-wyzwoleńczych i narodowych ruchów na Pomorzu. Okres napoleoński — wkroczenie oddziałów polskich pod wodzą Henryka Dąbrowskiego — budzi w społeczeństwie pomorskim nowe nadzieje. Także powstanie listopadowe znajduje tu pewien oddźwięk. Przełomowym dla wzrostu narodowej świadomości szerokich mas staje się okres Wiosny Ludów. Budzicielem Kaszub jest przede wszystkim Florian Ceyno-w a ze Sławoszyna w powiecie puckim, lekarz z wykształcenia, organizator w 1846 r. zbrojnej wyprawy na Starogard, której cełem było rozbrojenie tamtejszego garnizonu pruskiego. Aresztowanego i skazanego na śmierć od wykonania surowego wyroku ratuje jedynie rewolucja berlińska w 1848 r. Florian Ceynowa przede wszystkim jest jednak nie przywódcą i politykiem, lecz działaczem społecznym i reformatorem. Ponadto z zamiłowania etnografem, jężyko-znawcą i literatem. On też pierwszy od czasów Mostnika ożywia mowę kaszubską w druku — jako oświatowiec, zbieracz folkloru i głównie publicysta walcząc o sprawy ludu kaszubskiego, o odrodzenie jego kultury. Jednym z najważniejszych wydawnictw Ceynowy jest ukazujący się w latach 1866—1868 periodyk Skórb kaszebsko-słowin-scij mowę, otwierający stuletnią już dziś tradycję czasopiśmiennictwa kaszubskiego. Zyskując duży rozgłos poza Kaszubami, między innymi w ówczesnym świecie naukowym, Ceynowa w swoich rodzinnych stronach był jednak niedoceniany. Niemniej trud jego życia nie poszedł na marne — owocował już pod koniec stulecia. Dziś Florian Ceynowa uznany jest za jednego z najwybitniejszych ludzi Kaszub, za budziciela kaszubsko-pomorskiego ludu, promotora jego literatury. W zainteresowaniu mową kaszubską jako przedmiotem badań naukowych rolę prekursorską odegrał poprzedzający nieco życiem i działalnością Ceynowę Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, lektor języka polskiego w Gimnazjum Akademickim w Gdańsku. Jego napomknienie o elementach wspólnych dla języka kaszubskiego i rosyjskiego spowodowało, że badania te pierwsi podjęli Rosjanie. Wśród wielu językoznawców zajmujących się dialektem kaszubskim od czasów ówczesnych do dziś szczególne zasługi mają: Rosjanin Aleksander Fiodo-rowicz Hilferding, Niemiec Fryderyk Lorentz oraz Kazimierz Nitsch, który stanął na stanowisku, że mowa kaszubska jest formą przejściową między wymarłym językiem połabskirn i polskim, wywodzącymi się z jednej z trzech grup językowych zachodnio-słowiańskich — lechickiej. Nie tylko zresztą dla językoznawców Kaszuby poczynając od ubiegłego stulecia są ogromnie ciekawym obszarem badawczym. Również dla etnografów, folklorystów, historyków literatury i innych. W 1907 r. powstaje też Towarzystwo dla Ludoznawstwa Kaszubskiego, którego współtwórcami są Fryderyk Lorentz i Izydor Gulgowski. Spośród badaczy Kaszub w dwudziestoleciu międzywojennym wymienić należy przynajmniej Władysława Pniewskiego, Bożenę Stelmachowską, Pawła Czaplewskiego i Bernarda Sychtę którego dzieło życia stanowi wielotomowy słownik kaszubski ukazujący się nakładem Ossolineum. Wracając do chronologii wydarzeń, które ukształtowały dzieje Pojezierza Kaszubskiego, wspomnieć trzeba o p o-wstaniu styczniowym. Mimo że nie objęło ono bezpośrednio Pomorza, znalazło tutaj czynne poparcie. W szeregach powstańczych nie zabrakło tak szlachty, jak mieszczan, chłopów, rzemieślników i robotników również z Kaszub. Ofiarnością i gotowością do walki wyróżniała się szczególnie Kościerzyna i jej okolice.

wczasy, historia, kaszuby